Üretken yapay zekada cinsiyet uçurumu! Kadınlar yapay zekayı neden daha az kullanıyor?

“Yapay zekayı ilk benimseyenler arasında erkeklerin çoğunluğu bulunuyor ve bu durum, cinsiyetler arası ücret eşitsizliğini daha da derinleştirebilir.”

Son altı ayda, gazetecilik, öğretmenlik ve ebeveynlik yapmakla geçirdiğim zaman diliminde, oldukça bilimsel olmayan bir çalışma gerçekleştirdim. Okul kapısından haber merkezine kadar yaptığım sohbetlerde sürekli şu soruyu yönelttim: “Yaratıcı yapay zeka kullanıyor musunuz?”

Cevaplar oldukça çeşitliydi.

Bir uçta, evde çalışmayan New Jersey’li üç çocuk annesi bir kadın, yaratıcı yapay zekanın kendisini “ölümüne” korkuttuğunu belirtti. Diğer uçta ise, danışmanlık sektöründe çalışan Teksaslı bir babanın, bunu “her zaman her şey için” kullandığını ifade etmesi dikkat çekiciydi. Arada kalan yanıtlar farklı coşku düzeyleri içeriyordu. Kaliforniya’daki genç bir lisansüstü öğrenci, durumu hiç denemediğini ama denemeyi düşündüğünü ve Chicago’lu bir sınıf arkadaşı da “ara sıra, genelde e-posta yazımında” kullanıyor olduğunu söyledi.

Düzenli olarak etkileşimde bulunduğum yaklaşık 30-40 kişiyle gerçekleştirdiğim kaba anket sonuçlarına göre, erkekler genellikle ChatGPT, Copilot ve Gemini gibi yaratıcı yapay zeka araçlarını sıkça kullandıklarını belirttiler. Konuştum kadınlar ise — teknoloji ve medya sektöründekiler hariç — daha çekingen davrandılar. Birçoğu, bu konuyla ilgili kayıtsız göründü.

Cinsiyetler arası uçurumlar üzerine yazılar yazmış biri olarak, bu durum beni oldukça endişelendirdi. Cinsiyetler arasındaki eşitsizliğin bir kez daha gözler önüne serildiğinin kanıtını mı bulmuştum? Bu farklılık, erkeklerin ve kadınların iş yaşamındaki durumları ve kazançları ile ilgili önemli bir gösterge olabilir miydi? Yoksa bu sadece benim sosyal çevremde karşılaştığım bir anomali mi? Araştırmalar yapmaya başladım.

YAPAY ZEKADA CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ

Yaratıcı yapay zeka modellerinin ve teknolojilerinin göreceli yeniliği nedeniyle, bu araçları kimin, ne sıklıkla ve ne amaçla kullandığına dair kapsamlı çalışmalara ulaşmak zor olmadı. Ancak Temmuz ayında yapılan bir araştırma, benim yaptığım basit anketi destekler nitelikteydi. New York Federal Rezerv Bankası’ndan elde edilen verilere dayanan çalışmalarda, Uluslararası Ödemeler Bankası’ndaki ekonomistler, “ekonomik ve istatistiksel anlamda önemli bir ‘yapay zeka cinsiyet farkı’nın varlığını gözler önüne serdi.”

Ortalama bir şekilde, erkeklerin yüzde 50’sinin son bir yıl içinde yaratıcı yapay zeka kullandığı tespit edilirken, kadınların sadece yüzde 37’sinin bu tür teknolojileri kullandığı belirlendi.

İnternetin ilk dönemlerinde erkeklerin elinde yoğunlaştığı biliniyor. Yakın zamanda yapılan araştırmalar, kadınların finansal teknolojileri kullanma eğilimlerinin erkeklerden daha düşük olduğunu ortaya koydu. Ancak bu yeni teknolojilerin iş gücü piyasasını dönüştürme potansiyeli, dikkatle incelenmesi gereken bir konu olarak karşımıza çıkıyor.

Geçtiğimiz yıl McKinsey’nin yaptığı bir analiz, ABD ekonomisinde çalışan saatlerin yaklaşık yüzde 29.5’inin 2030 yılına kadar otomatikleştirilebileceğine dair tahminde bulundu; bunun yüzde 8’i ise özel olarak yaratıcılık odaklı yapay zekaya atfedilmişti. Aynı zamanda Goldman Sachs, yapay zekanın önümüzdeki 10 yıl içinde dünya genelinde 300 milyon tam zamanlı işin otomatikleştirilebileceğini öngörmüş durumda.

KADINLAR RİSK GÖRÜYOR, ERKEKLER FIRSAT

Peki, kadınlar yaratıcı yapay zeka kullanma konusunda neden daha çekingen? BIS ekonomistleri, katılımcıların teknoloji hakkında kendi bildirdikleri bilginin bu uçurumun hemen hemen üçte iki kadarını oluşturduğunu belirtti. Geri kalan kısım ise, kadınların teknolojiye yönelik güven eksikliği ile açıklanabilir: “Kadınlar genelde verilerin olumsuz sonuçları konusunda daha fazla endişeye sahipken, erkekler bu tür teknolojilere iş fırsatları açısından daha büyük yararlar sağlayarak, riskleri daha düşük görüyorlar.”

Tabi ki, yapılan bu araştırma bazı kaygıları beraberinde getiriyor. Ankete katılan 890 kişi yalnızca ABD’den ve bunların yaklaşık yüzde 82’si beyaz. Yaklaşık yüzde 60’ının en az lisans diploması bulunuyordu ve yüzde 43’ü yıllık 100 bin dolardan fazla gelire sahipti. Bu durum, analiz edilebilir çıkarımları sınırlıyor. Ancak bulgular, kadınların teknoloji konusunda daha az güven duyduğunu ve erkeklerin teknoloji alanında daha fazla bilgi sahibi olma olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.

Dolayısıyla, iş yerindeki kadınların daha fazla riskten kaçındığı ve teknolojiden korktukları gerçeği göz önüne alındığında, yeni iş gücü piyasasında başarılı olmanın en önemli kıstası yapay zeka gibi yeni teknolojileri benimseme arzusunun azaldığını söyleyebiliriz. Bu durum, cinsiyetler arası ücret farkını daha da artırabilir.

Günümüzde dünya genelinde cinsiyete dayalı ücret farkı yaklaşık yüzde 20’dir ve bu oran ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Mesleki ayrımcılık – belirli bir demografik grubun bir sektörde ortaya çıkma eğilimi – bu uçurumun en büyük nedenlerinden biridir.

Bu durum, yaratıcı yapay zeka açısından özellikle kritik; çünkü bu teknolojinin en fazla etkileyeceği meslek grupları, orantısız bir şekilde kadınlara ait mesleklerdir.

UNC Kenan-Flagler İşletme Okulu tarafından yapılan analiz, ABD iş gücündeki her 10 kadın işçiden sekizinin, 10 erkek işçiye kıyasla “yaratıcı AI otomasyonu riski yüksek” işlerde çalıştığını göstermektedir. Bu liste, ofis ve idari destek rolleri ile başlamakta olup, fiziksel emek gerektiren ve genelde erkekler tarafından icra edilen sektörler, yapay zeka nedeniyle etkilenme riski en düşük olanlardır.

Peki, bu durumdaki kadınların başka bir sektöre geçiş yapması mı gerekiyor? Kesinlikle değil! UNC analizine bağlı rapor yazarları, “Yapay zeka sizi değiştirmeyecek. Yapay zekayı etkili bir şekilde kullanabilen biri sizi değiştirecek” şeklinde bir vurgu yapıyor.

Peki, bu durumu nasıl aşabiliriz? Bunun cevabı karmaşık; zira bazı kadınların yeni teknolojilere ve kişisel verilerini paylaşma konusunda hissettikleri risk algısı, çoğu zaman toplumdan gelen kalıplardan kaynaklanmaktadır.

Araştırmalara göre, kadınlar sosyal ve profesyonel ortamlarda başarısız olduklarında genellikle erkeklerden daha ağır sonuçlarla karşılaşmaktadırlar. Bu durum, kadınların kendilerini olumsuz sonuçlar karşısında daha hassas hissetmelerine neden olmakta ve bu da risk almaktan kaçınmalarına yol açmaktadır. Yaratıcı yapay zeka kullanımı bağlamında, başarısızlık, bir makine tarafından oluşturulmuş bir metni kendi eseri olarak sunmaya çalışmak dolayısıyla etik dışı ya da tembel olarak damgalanmak anlamına gelebilir.

New York Üniversitesi’nde bilişsel sinir bilimci ve doktora sonrası araştırmacı olan Laura Globig, “İnsanlar kendilerini ne kadar kontrol altında hissederse, risk alma isteklilikleri de o kadar artar. Bu durum, yapay zeka kullanımı için de geçerlidir” dedi. “Dolayısıyla, kadınları dijital okuryazarlıkla güçlendirmek, yapay zeka cinsiyet farkını kapatmanın önemli bir yolu olabilir.”

Kasım ayının sonunda Deloitte, ABD’deki kadınların yaratıcı yapay zekayı kullanma veya deneme oranının bir önceki yıla göre 2024’te üç katına çıktığını, erkeklerde ise bu oranın 2.2 kat arttığını belirten bir rapor yayımladı. Yazarlar, cesur bir tahminde bulunarak, yaratıcı yapay zeka alanındaki cinsiyet farkına rağmen, kadınların kullanımda erkekleri geride bırakmaya hazır olduklarını, bazı ülkelerde bunun bir yıl gibi erken bir tarihte gerçekleşebileceğini öne sürdü.

Ayrıca, kadınların yapay zekaya erkeklerden daha az güvendiği tespit edildi. Ancak sadece teknoloji sektöründeki kadın ve erkekler arasında bu güven açığının kapanması dikkat çekti. Teknoloji alanında çalışan kadınların, işverenlerinin yaratıcı yapay zeka kullanımını teşvik ettiğini ve eğitim sağladığını belirleme olasılığı, diğer alanlardaki kadınlara göre daha yüksekti.

Okulda ve derslerde karşılaştığım bazı skeptikler, hâlâ yaratıcı yapay zekayı geçici bir trend olarak görüyor. Onlara yanıtım ise şu olur: Denemeden eleştirmeyin.”

patronlardunyasi.com